بررسی فرآیند توانبخشی اجتماعی پس از حوادث و بلایا

چکیده مقدمه: شواهد فزاینده حاکی از آن است که برخی از مردم برای بازگشت به زندگی اجتماعی پس از وقوع حوادث و بلایا با چالشهایی مواجه می باشند. با این حال، درک کافی پیرامون فرآیند بازگشت مردم به زندگی اجتماعی پس از حوادث و بلایا وجود ندارد. مطالعه حاضر با هدف بررسی فرآیند توانبخشی اجتماعی و درک چگونگی بازگشت مردم به زندگی اجتماعی پس از حوادث و بلایا صورت گرفته است. روش: این مطالعه بر مبنای روش شناسی نظریه زمینه زاد در سالهای 1391 تا 1393 انجام شده است. 27 نفر از مردم زلزله زده و 11 نفر از افراد دارای تخصص از طریق نمونه گیری مبتنی بر هدف انتخاب شدند. جمع آوری داده ها از طریق مصاحبه، مشاهده، و بحث گروهی متمرکز تا رسیدن به اشباع ادامه یافت. تحلیل داده ها بر طبق رویکرد اشتراوس و کوربین 2008 صورت گرفت. یافته ها:تحلیل داده ها نشان داد که سرگردانی و بلاتکلیفی اجتماعی انتزاعی ترین مفهومی بود که از داده ها استخراج و به عنوان متغیر مرکزی، سایر طبقات را به یکدیگر متصل می نمود. در طی فرآیند تحلیل داده ها، 8 طبقه اصلی دیگر در قالب عوامل زمینه ساز، کنش/ واکنش، پیامد و بستر پارادایم استخراج شد که عبارتند از کم بنیگی اجتماع، فقدان توانبخشی همه جانبه، هدررفت مجدد دارائیها، غفلت از سرمایه اجتماعی محلی، مشکلات روانی- اجتماعی، عوامل ساختاری، بازتعریف ناگزیر هویت، و ناتوانی در بازسازی حیات اجتماعی. نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که مسیر بازگشت مردم به زندگی اجتماعی پس از وقوع حوادث و بلایا از کم بنیگی اجتماع شروع و با طی مسیری از چالشهای مختلف از جمله سرگردانی و بلاتکلیفی اجتماعی شرایط برای بازسازی حیات اجتماعی فراهم نشده است. برنامه ای همه جانبه برای تقویت فرآیند توانبخشی اجتماعی پس از وقوع حوادث و بلایا با حضور مددکاران اجتماعی، می تواند شرایط را برای جامعه ای با آسیب پذیری کمتر و تاب آوری بیشتر فراهم کند. کلید وا‍ژه ها: توانبخشی اجتماعی، سرگردانی اجتماعی، حوادث و بلایا، زلزله، نظریه زمینه زاد.